این روزها که عزت الله ضرغامی، سکان وزارتخانه میراث فرهنگی را در دست گرفته است، منابعی خبر میدهند که معاونان دولت نهم و دهم نیز در سوی دیگر ماجرا، برای گرفتن پست و منصب خیز برداشتهاند؛ خیزی که اگر به نتیجه برسد، میراث باید فاتحه خود را بخواند! چراکه این معاونان با هر شعار و رویکردی که بخواهند به وزارتخانه ورود کنند، باز هم کارنامه سیاهشان ، فرصت اظهار وجود را از آن ها خواهد گرفت. از منصوب شدن فرماندار رامسر و نماینده تبریز به ریاست موزه سعدآباد و از انتصاب یک میکروبشناس و معلم زبان بقایی و مشایی به ریاست موزه ملی تا ثبت ملی های کیلویی بدون تعیین حریم. حال از ماجرای آبگیری از سدهای پر حاشیه و مناقصه عمارت مسعودیه و ... می گذریم تا به اصلِ ماجرای این گزارش برسیم! بعید است وزیر میراث، نمایش ابهام برانگیز منشور کوروش، موج سواری رئیس دولت نهم و دهم با روز کوروش و تلاش برای تحریف تاریخِ ملیِ این مرز و بوم را از یاد برده باشد. حال آنکه «دیده بان میراث فرهنگی» از نبش قبر کوروش نیز در همان سال ها سخن به میان آورده بود که عمق فاجعه را نشان می دهد! از ایشان که به دولتِ «مردمی»، با شعار مبارزه با «فساد» ورود کرده اند انتظار می رود، در گام اول، از سیاسی کردن و خاک ریختن روی تمدن پر افتخار ایران که حاصل تلاش و سازندگی نیاکان ماست جلوگیری کنند که این خود کم از جهاد در مبارزه با فساد ندارد! یکی از مصادیق تمدن پرگوهر و مباهات ایرانیان که هدف اهداف سیاسی قرار گرفته و تنها یادمان باقی از آن یک آرامگاه سنگیست، کوروش است. آقای وزیر حریمِ پاسارگاد را دریابید!
بر حریم پاسارگاد چه گذشت؟
با وجود اینکه انجام هرگونه طرحی درعرصه مجموعه جهانی پاسارگاد ممنوع است و اجرای آن تخلف محسوب می شود و به بنیان این مجموعه در شهرستان پاسارگاد فارس آسیب می رساند، اما سال هاست حریم این مجموعه نقض می شود و به دلایل نامعلوم تاکنون، چندان تمرکز و رسیدگی از جانب مسئولان مربوطه متوجه این مجموعه تاریخی نبود. طی سال های حیاتِ چند دولت، ناهماهنگی میان دستگاه ها و نهادهای دولتی با سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و سرپیچی از قانون های میراث فرهنگی و فراملی (بین المللی) سازمان یونسکو بخشی از ماجرا را شکل داده بود. در این میان، تنها کافی است در موتور جستوجوگر گوگل دشواری و چالش های پیش روی مجموعه جهانی پاسارگاد در سه الی چهار سال گذشته را دنبال کنید تا به عمق فاجعه پی ببرید.
شاید باورتان نشود اما در حالی که در سراسر دنیا، آثار تاریخی به جا مانده در کشورها، مایه مباهات بوده و برای رسیدگی به آن و همچنین جذب توریست به منظور شناساندن پیشینه خود به جهانیان، میلیاردها دلار هزینه می کنند، حریمِ یک میراث جهانی چون پاسارگاد، یک روز مقصد کارخانه ترشی سازی و رُب گوجه فرنگی می شود و روز دیگر، گاوداری! یکبار پایه ستون هخامنشی در سازه تُل تختِ پاسارگاد به دست سودجویان و افراد فرومایه شکسته می شود و بار دیگر نهادی به بهانه پاسداشت شهیدان گرانمایه، قصد خاکسپاری آن ها را در عرصه یا حریم درجه یک دارد و این است داستان پُر درد و رنج مهم ترین و بی همتاترین یادمان تاریخی کشور که نماد ملی، هویتی مردمانی با فرهنگ و نژاد به شمار میآید.
چرا حریم پاسارگاد مصوب نمی شود؟!
درست سال ٩۵ بود که با فشار مسئولان ادارات برق، آبفای روستایی و بخشداری شهرستان پاسارگاد، شبانه دکل های برق در عرصه مجموعه میراث جهانی پاسارگاد نصب شد و جایگاه جهانی آن را به خطر انداخت. در چهار سال بعد تا رسیدن به سال جاری، کارخانه ترشی و ربگوجهفرنگی، تیرهای چراغ برق، بلندمرتبهسازی و ... در حریم پاسارگاد کافی نبود که اخیرا ساخت پاسگاه هم به این فهرست بلندبالا اضافه شده است. پاسگاهی که در دوران کرونا سرعت بیشتری برای ساخت گرفت و تغییرات آن هر روز مشهودتر شد، همانگونه که به طبق گزارش میراث خبر، مقبرهسازی روی مزار شهدا هم آغاز شده است. این روند در حالی اتفاق افتاد که طبق همین گزارش ، حریم پاسارگاد مصوب است اما به سازمانها و نهادهای مختلف ابلاغ نشده و این موضوع تا همین حالا و تغییر دولت و مسئولان وزارتخانه هنوز ادامه دارد! سال گذشته نیز میراث خبر ، گزارشی از حریم آرامگاه کوروش نوشته بود که ثابت می کرد، حریم پاسارگاد بیش از پیش در خطر است. به نظر میرسد که اثر جهانی پاسارگاد روز به روز با تهدیدهای بیشتری مواجه میشود در حالی که قرار بود پس از تعیین حریم شاهد چنین قانونشکنیهایی در پاسارگاد نباشیم.
آیا ساخت پاسگاه مجوز دارد؟
محمدحسن طالبیان، معاون وقت میراثفرهنگی وزارتخانه، پیش از این به رسانهها گفته بود: «مدیران من طی سالها تلاش بسیاری برای جلوگیری از تعرض به حریم پاسارگاد کردهاند و ما تمام توان خود را برای اتمام این روند به کار گرفتهایم». اما به نظر میرسد نه تنها مشکل کارخانه رب گوجهفرنگی حل نشد بلکه مشکلات دیگری برای حریم پاسارگاد ایجاد شده است. سال ۹۶ حمید فدایی که فقط مدیر پایگاه پاسارگاد بود و هنوز ریاست مجموعه پایگاه جهانی تختجمشید را به عهده نداشت، گفته بود مشکل ناشی از نداشتن واحد حقوقی در پایگاه است:«مسؤولان حقوقی در میراثفرهنگی فارس خود را ملزم به پاسخگویی نمیدانند و با واسطه به ما پاسخ میدهند. این شهرک در گوشهای از حریم ما قرار گرفته و گرهی برای ماست. گره کوری هم هست. پروژهی بزرگی که استان و کشور در آن دخیلند و مقیاس آن از کارخانه خیلی بزرگتر است. آنها حریم ما را مخدوش کردند. حتی رنگهایی را که برای سقفها اعلام کردیم رعایت نکردند؛ هرچند رنگ تنها یک جنبه از قضیه است.» حال شاهد هستیم که بعد از گذشت چهار سال هنوز این مشکلات به قوت خود باقی است.
تراژدی یک آرامگاه ناآرام!
آرامگاه کوروش بنایی است با معماری منحصربهفرد که در فاصله حدود یک کیلومتری جنوب غربی کاخهای پاسارگاد قرار دارد. این بنا از همه سوی دشت مرغاب قابل دیدن است، بهویژه اگر از سمت جنوب غربی از راه باستانی گذر کنیم و از تنگه بلاغی وارد دشت شویم نخستین چیزی که جلب توجه میکند آرامگاه کوروش است. این اثر در سال ٢۰۰۶ میلادی به عنوان زیر مجموعه پاسارگاد تحت شماره ۱۱۰۶ در میراث جهانی یونسکو ثبت شدهاست. حریم این بنای ارزشمند اکنون بیش از همیشه در خطر است و باید دید که مسؤولان تازه وزارتخانه میراثفرهنگی چه برنامهای برای حل مشکل حقوقی پایگاههای جهانی میراثفرهنگی خواهند داشت.
گویی همیشه باید منافع و سود افراد بر منافع ملی و جهانی کشور برتری داشته باشد. میراث جهانی پاسارگاد نیز قربانی خودخواهی های افراد و ندانم کاری های نهادها و دستگاه های دولتی شده است. اما از یاد نبریم حریم پاسارگاد، حریم بخش اعظمی از تاریخ و تمدن ایران است که انگار آرام آرام و هم زمان با شانه خالی کردن از مسئولیت در قبال آن ، در تلاش هستند تا ذهن مردم را نیز از نامِ کوروش خالی کنند.اگر بتوانند...!
این خبر تکمیل میشود
پیجر همه جا، از اتاق کودک تا میز کافه و رستوران
در گفتوگوی فراز با «علی بهشتی نیا»، کارشناس آموزشی بررسی شد
عبدالجبار کاکایی در گفتوگو با فراز:
مرز حریم خصوصی و عرصه عمومی کجاست؟
اینفوگرافیک